Voor ouders
|
Blonden, K. (2006). De hemel in mijn hoofd - Dierbaren herdacht. Ten Have, Kampen. ISBN 9789025970567. Heel wat mensen denken na 20 jaar en meer nog iedere dag aan degene die ze kwijtraakten, ook al praten ze daar niet altijd over met anderen. |
|
|
Bovenkerk, H. & Boer, R. (2004). Steen van verdriet. Vorm geven aan rouw. Lannoo: Tielt. ISBN 10: 902095721X. Het verhaal van beeldhouwster Herma, die haar dochter verloor in een auto-ongeluk. |
|
|
Brink, J. (2007). Rouw op je dak. Verder leven na de dood van een dierbare. Tielt: Lannoo. ISBN978 90 209 6986 3. In dit boek probeert Jos Brink, pastor en stervensbegeleider, geen gemakkelijke antwoorden te geven op alle vragen die je hebt. Wel herkent hij, vanuit zijn lange ervaring, jouw situatie. |
|
|
Cocquyt, S. De stille epidemie (2000), Over-hoop (2006), Mij overkomt het niet (2010). EPO, Antwerpen. Drieluik over verschillende aspecten van verkeersongevallen: het ongeval van de zoon en de ouders van de auteur; gesprekken met jongeren met een hersenletsel, gesprekken met veroorzakers. |
|
|
|
||
|
Cocquyt, S. Het spijt mij (2019), EPO, Antwerpen. Na een ongeval moeten slachtoffers en veroorzakers leren leven met wat gebeurd is. De verhalen in dit boek tonen de kracht van bemiddeling. |
|
|
De Kockere Geert, Gemis en ik, Pygmalion. Gedichten over wat gemis kan zijn, met prenten door Johan Devrome. |
|
|
De Pauw, G. (1996). Een kind sterft. Op weg met rouwende ouders. Davidsfonds. ISBN 9789061529385. Dit boek is een soort voorzichtige wegwijzer voor rouwende ouders. Guido De Pauw, die zelf twee kinderen verloor, ontrafelt opeenvolgende lagen van verdriet en rouw. De schok, het ongeloof, de woede, de lange, donkere tunnel, waarna misschien toch weer, het licht... Om orde te scheppen in verwarde en onherkenbare gevoelens. Ook een diep religieus boek. |
|
|
Douma, J. (2008). In het doolhof van de rouw - 40 bijbelwoorden die troost bieden. ISBN 10: 9043515701. Het beeld van de doolhof helpt te accepteren dat rouwen een complex proces is waarin we de lege plaats onder ogen leren zien en onze gevoelens en emoties een plaats zoeken te geven. |
|
|
Enquist, A. (2004). De tussentijd. De Arbeiderspers. Amsterdam. ISBN 10: 9029522585. De gedichten in deze bundel staan in het teken van een allesoverweldigend verlies. Het verlies van een kind. Het gemis dat daarmee samenhangt. Anna Enquist verloor haar dochter in een ongeluk in 2001. |
|
|
Fiddelaers-Jaspers, R. (2011). Met mijn ziel onder de arm. Tussen welkom heten en afscheid nemen. In de Wolken. ISBN 978 90 77179 00 0. Aan de hand van stappen in de verliescirkel neemt de auteur de lezer mee op verkenning door het rouwlandschap. |
|
|
Hooghe, A. (2018), Anders nabij. De stille kracht van ouders na de dood van hun kind. Vijf ouders vertellen over het leven na de dood van hun kind. Een van hen is Christine Haegeman; haar zoon overleed na een verkeersongeval in 2010. Te bestellen via Uitgeverij Charlotte. |
|
|
Keirse, M. (2002). Helpen bij verlies en verdriet. Een gids voor het gezin en de hulpverlener. Tielt, Lannoo. IBSN 90-209269-34. Helpen bij verlies en verdriet is een gids niet alleen voor hulpverleners, maar ook geschikt voor vrienden, familieleden van rouwenden en mensen in verdriet. Het wil hen helpen om elkaar meer tot steun te zijn en het biedt bruikbaar inzichten, geïllustreerd met talrijke herkenbare voorbeelden uit het dagelijkse leven... Manu Keirse is klinisch psycholoog en doctor in de medische wetenschappen. |
|
|
Keirse, M. (2007). Vingerafdruk van verdriet. Woorden van bemoediging. Tielt: Lannoo. ISBN 90209 3605 0. Dit boek is voor wie het moeilijk heeft, maar ook voor familieleden, vrienden en collega's van wie steun verwacht wordt. Het is geen boek over dood. Het is een boek over het emotionele leven van iemand die wordt geconfronteerd met het verlies van een dierbaar iemand. |
|
|
Klein–Vuyst, Drs. L.C. (1999). Rouwen om een kind. Groen: Heerenveen. ISBN 90-5030-781-7. Voor ouders die een kind op jonge leeftijd hebben verloren en voor de mensen om hen heen. Hoe gaat een gezin verder na zo’n ingrijpende gebeurtenis? |
|
| Maes, Johan (2015). Gehavend. Witsand Uitgeverij. ISBN 9789492011213 Een ervaring van ernstig verlies kan van ons gehavende mensen maken. We zoeken een haven, om even in aan te leggen, en daarna weer uit te varen in de wereld. Dit boekje geeft in woord en beeld ruimte aan kwetsbaarheid en kracht. Het oordeelt niet maar laat zien hoe we mild en vol mededogen een helende rouwdialoog kunnen aangaan. |
||
| OVOK vzw, Referatenboek 20 jaar (2003). Mijn kind is dood. Leven tussen verdriet en troost. Naar aanleiding van het 20-jarig bestaan van de vereniging Ouders Van een Overleden Kind werd dit Jubileum-boek uitgegeven. Het bevat een verzameling betekenisvolle teksten van verschillende personen gebracht op Landelijke Dagen van OVOK in de afgelopen 20 jaar. De teksten zijn geweven rond 4 thema’s: verdriet, rouwverwerking, troost en verder leven. Elk thema wordt op verschillenden manieren benaderd, als het ware onder een vergrootglas gelegd. |
||
| Polspoel, A. (2007). Wenen om het verloren ik. Over verlies en rouwen. Ten Have: Kampen. ISBN 10: 9080688398. Dit boek geeft inzicht in de innerlijke dynamiek van de rouw, in de beleving van verdriet. Polspoel pleit voor het doorleven van die verwarrende emoties. |
||
| Polspoel, A. & Dujardin, M. & Roskams, K. (2006). Het leven gaat verder, zeggen ze - Lotgenoten in rouw ontmoeten elkaar in groep. Davidsfonds, Leuven. Schetst de doelstellingen, de werking en de effecten van lotgenotengroepen voor rouwenden. 'Het leven gaat verder' is vaak de laatste zin van een gesprek met iemand die een geliefde is verloren. Niet kwaad bedoeld, maar wel pijnlijk. Want de wereld staat stil na de dood van een dierbare. |
||
| Quist, M. (2009). Troostvogels. Dit boek gaat over Willem, het jongste kind van Maria Quist. Over zijn leven en dood en hoe ze haar leven beleefde voor en na die tijd. Maar het is ook een boek over de natuur als steun en troost in tijden van verdriet en tegenspoed. Willem overleed in 1999 bij een verkeersongeluk. Hij was 17 ½ jaar. https://mariaquist.nl |
||
| Rosen, M. (2006). Verdriet. Stripverhaal over verdriet. Hillen, Amsterdam. ISBN 9076766932. Michael schrijft over hoe hij probeert te leven met zijn verdriet om zijn overleden zoon Eddie. |
||
|
Ter Horst, W. (1995). Over troosten en verdriet. Kok, Kampen. ISBN 10: 9043514179. |
||
| Van den Berg, M. (2008). Jij – onzichtbaar bij mij. Als je een kind verloren hebt. Ten Have, Kampen. ISBN 10: 9078434090. Marinus Van den Berg luisterde naar ouders, broers en zussen die hun verhaal vertelden. Het overleden kind blijft altijd onzichtbaar aanwezig. |
||
| Van den Berg, M. (2006). Verdriet dat niet verdwijnt. Doorleven na de dood van een kind, broer of zus. Ten Have, Kampen. Beschouwende en poëtische teksten over de invloed van de dood van een kind op de nabestaanden. |
||
| Van der Heijden, A.F.Th. (2011). Tonio. Een requiemroman. De Bezige Bij, Amsterdam. ISBN 10: 9023459547. Op Pinksteren 2010 kwam de 21-jarige Tonio van der Heijden bij een ongeval om het leven. In de Amsterdamse binnenstad was hij aangereden door een bestuurder en hij overleed vervolgens in het ziekenhuis, in het bijzijn van zijn ouders. In zijn nieuwste roman, die verscheen op 26 mei, brengt van der Heijden een hommage aan zijn (enige) zoon. Het boek kreeg de Libris Literatuurprijs 2012. |
||
| Van der Stighelen, G. (2011), Jij bent de zon nu (incl CD). Lannoo. ISBN 9789020930511Na het overlijden van zijn zoon schreef vader Guillaume gedichten over zijn gevoelens. Jean Bosco Safari zette samen met Guillaume twaalf gedichten op muziek. | ||
|
Westerink, D. en van den Berg, M. (2016), Noem mijn naam. Adveniat Geloofseducatie. ISBN 9789492093288 |
||
Voor broers en zussen
Bij Missing You vzw vind je een overzicht van boeken, films, muziek, gedichten, ...
Over rouw bij kinderen en jongeren
Mylle K. en Vonck L. (2019), Afscheid voor kids, Garant Uitgevers. ISBN 9789044136357.
Creatief doe- en begeleidingsboek voor volwassenen die kinderen willen ondersteunen in diverse situaties van afscheid nemen, verlies en rouw.
Overduin, C. (2009). Kind en verlies. Omgaan met rouwende kinderen. Maarssen, Elsevier. ISBN 978 90352 3026 2.
Kind en verlies is bedoeld voor professionals die werken met kinderen van 0 tot 12 jaar. Hoe ga je op school, in de kinderopvang en in peuterspeelzalen hiermee om? Hoe begeleid je kinderen die een verlies moeten incasseren? Wat zeg je, wat doe je? In dit boek komen negen deskundigen aan het woord die praktische adviezen en tips geven aan pedagogisch medewerkers, leerkrachten, maar ook ouders. In elk hoofdstuk staan een aantal denk- en doe-opdrachten die je kunt doen in de groep.
Fiddelaers-Jaspers, R. (2005). Jong verlies. Rouwende kinderen serieus nemen. Kampen, Ten Have. ISBN 90-242943-47.
Vanuit haar studie en praktijkervaring schrijft de auteur over vragen als: Hoe vertel je aan kinderen dat iemand is doodgegaan? Neem je hen mee op rouwbezoek en naar de uitvaart? Wat zijn de gevolgen van een ernstig verlies voor de ontwikkeling van een kind? Hoe gaan kinderen met verlies om en hoe kunnen we hen daarin steunen?
Een steun voor volwassenen die rouwende kinderen opvangen en begeleiden, zoals ouders, leerkrachten en werkers uit de zorgsector.
Fiddelaers-Jaspers, R. (2005). Ik weet niet wat ik weten moet. Kampen, Ten Have. ISBN 90-259-5574-6.
Dit boek is bedoeld om informatie te geven over alles wat met doodgaan en afscheid nemen te maken heeft. De auteur probeert aan de hand van duidelijke vragen een antwoord te geven dat begrijpelijk is en steun kan geven. Vragen als ‘Waarom gaan mensen dood?’, ‘Wat doen ze met iemand die dood is?’ en ‘Wat gebeurt er met de as?’ krijgen een uitvoerig antwoord. Daarnaast geeft de auteur nog veel informatie over alles wat gebeurt na een overlijden: de kist dichtmaken, iets maken om mee te geven, bezoek, post, de afscheidsdienst, de begrafenis of de crematie. De tekst is vlot en duidelijk, helemaal naar kinderen gericht, met af en toe zelfs een vraag voor hen: ‘Waar denk jij dat iemand naartoe gaat als hij dood is?’ Na de uitleg volgt een alfabetische lijst van alle ‘moeilijke’ woorden die ze kunnen horen, zoals aula, condoleren, mortuarium, opbaren en urn. De auteur sluit af met een woordje voor de ouders en begeleiders van rouwende kinderen.
Fiddelaers-Jaspers, R. (2004). Mijn troostende ik. Kwetsbaarheid en kracht van rouwende jongeren. Kampen, Ten Have. ISBN 90 435 0805 5.
Gaat over jongeren tussen de twaalf en de twintig jaar die een groot verlies hebben geleden. Centraal staat de vraag wat rouw voor deze jongeren betekent. Volgens de schrijfster zijn zij bijna allemaal normale jongeren. Ze zijn geraakt in hun kwetsbaarheid, maar tegelijkertijd flexibel en krachtig. Met de juiste steun van mensen in hun omgeving slagen verreweg de meesten erin om gezonde volwassenen te worden. Hun ouders, docenten en hulpverleners krijgen in dit boek achtergrondinformatie en handreikingen voor begeleiding. Riet Fiddelaers laat de jongeren zelf uitgebreid aan het woord om uit te leggen welke steun zij nodig hebben.
Vanden Abbeele, C. (2004). Er zijn voor jou. Omgaan met jonge mensen die rouwen. Tielt, Lannoo. ISBN 10: 9020957384.
Jongeren en dood: meer dan we willen worden ze ermee geconfronteerd, maar in de klas en thuis is het soms moeilijk om woorden te vinden voor het verdriet. Het boek bevat tekeningen en schilderijen die jongeren tijdens workshops met de auteur hebben gemaakt. Met inspirerende teksten en ruimte om de eigen gevoelens en gedachten te ordenen.
Keirse, M. (2002). Kinderen helpen bij verlies. Een boek voor al wie van kinderen houdt. Tielt, Lannoo. IBSN 90-209500-45.
Voor ouders, leerkrachten en begeleiders van kinderen. Wat als het diepste verdriet kinderen treft? Een wegwijzer bij het omgaan met rouw en verdriet bij kinderen.
Vanden Abbeele, C. (2001). Nu jij er niet meer bent. Rouwen met kinderen en tieners. Tielt, Lannoo. IBSN : 90-209458-58.
Wat doe je als ouder of als leerkracht als een van de ouders van een kind overlijdt? Een broer of een zus? Oma of opa? Een vriendje of vriendinnetje? Hoe help je en troost je dan het kind? Dit boek wil een leidraad zijn voor al wie door de omstandigheden gedwongen wordt te rouwen met kinderen. Hoe breng je het slechte nieuws? Hoe rouw je met peuters, kleuters, met lagere-schoolkinderen, met tieners?
Voor grootouders
de Greef, Maria (2010). Het regent in mijn toekomst. Het verdriet van grootouders. Ten Have, Kampen.
Wanneer een kleinkind overlijdt, lijden de grootouders op twee fronten: ze rouwen om het verlies van hun kleinkind, en ze voelen de pijn van hun kind. De auteur interviewde opa’s en oma’s die een kleinkind verloren.
In het Engels
DeVita-Raeburn, E. (2007). The Empty Room, Understanding Sibling Loss. Publisher Scribner, New York. ISBN 10: 0743201523.
The Empty Room is DeVita-Raeburn's recollection of life with Ted, her brother, woven into a larger exploration of the enormous -- and often unacknowledged -- impact of a sister's or brother's death on remaining siblings. DeVita-Raeburn draws on interviews of more than two hundred survivors to render a powerful portrait of the range of conditions and emotions, from withdrawal to guilt to rage, that attend such loss.
White, P. Gill (2006): Sibling Grief, Healing after the death of a sister or brother. Publisher iUniverse Inc, Lincoln, USA. ISBN 10: 0-595-38513-3
.Dr. White's draws on both clinical experience and her own deeply personal experience, along with wisdom from hundreds of bereaved siblings, to explain the five healing tasks unique to sibling grief. White also describes the dream patterns of bereaved siblings, showing how healing is reflected in the dream state. Throughout, she illustrates the long-lasting connection between siblings-a connection that death itself cannot sever.
Levine, M. (2004). First You Die: Learn to Live After the Death of Your Child. Global book Publisher. ISBN 1-59457-052-3.
Marie Levine's 22-year-old son Peter, was killed in a car accident. That experience re-defined her life and she turned to writing: she weaves the story of her own bereavement into a collection of essays, poems and writings.
Mitchell, E. et al (2004). Beyond Tears: Living After Losing a Child. St. Martin’s Griffin. ISBN-10: 0-312-54519-2.
Each of the nine mothers in this volume lost a child who was in his or her teens or 20s. These bereaved mothers discuss frankly the force of their rage and guilt; the impact on their marriages and their ways of coping.
Donnelly, K. (2000). Recovering From the Loss of a Sibling: When a Brother or Sister Dies. iUniverse. ISBN 10 0595010423.
When a brother or sister dies, surviving siblings may receive little support or even recognition of their pain. Parents are so grief-stricken at the loss of a child that they often find themselves unable to cope with the needs of their surviving children. With family and friends concentrating on the parents’ tragedy, the suffering of siblings often goes unnoticed. These intimate, true stories provide valuable insight, demonstrating that the reader is not alone and that others have gone through this devastating experience and have survived. In these pages, sisters and brothers share their innermost feelings, wanting others to gain comfort from their experiences.
McCracken, A. & Semel, M. (1998). A Broken Heart Still Beats: After Your Child Dies. Hazelden. ISBN 1-56838-201-4.
The grief felt by a parent following a child's death is the theme of this book, edited by two mothers who share that unfortunate experience. As a cathartic exercise, McCracken and Semel assembled articles and excerpts -some fiction, some nonfiction- that featured the death of a child.
Bernstein, Judith R (1997). When The Bough Breaks: Forever After the Death of a Son or Daughter. Andrews McMeel Publishing. ISBN 0-8362-5282-9.
Parents don't recover from the death of a child so much as they adapt to it, forever altering the way they think and act. She interviewed 55 parents whose children had died.
Sanders, C. (1992). How to Survive the Loss of a Child: Filling the Emptiness and Rebuilding Your Life. Random House. ISBN 0-7615-1289-6.
Dr. Sanders, a bereaved parent herself, offers grieving parents practical help and emotional support.
Workshops, lezingen, ...
Op www.uitinvlaanderen.be kan u activiteiten rond rouw en verlies terugvinden.